Агентии обуҳавошиносии
Кумитаи ҳифзи муҳити зисти назди
Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон
Асосӣ /

Нашрияҳо

Нашрияҳо

Луғати мусаввари русӣ-тоҷикии истилоҳоти обуҳавошиносӣ ва тағйирёбии иқлим

Луғати мусаввари русӣ-тоҷикии истилоҳоти обуҳавошиносӣ ва тағйирёбии иқлим

Луғати мусаввари русӣ-тоҷикии истилоҳоти обуҳавошиносӣ ва тағйирёбии иқлим


© 2020, Агентии обуҳавошиносии Кумитаи ҳифзи муҳити зисти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Маркази минтақавии экологии Осиёи Марказӣ.


Мундариҷаи ин нашрия метавонад пурра ё қисман дар ҳама гуна шакл бо мақсадҳои таълимӣ ё ғайритиҷоратӣ бидуни иҷозати махсуси соҳибони ҳуқуқи муаллиф, ба шарте, ки сарчашмаи он эътироф карда шавад, такрор карда шавад.


Гурӯҳи кории луғат ва муаллифони пешбар:


Абдуалимов К., Назирова Н., Курбонов В., Кудратов Х., Муминов А.

Сабт кардан
Дар зимистони Сарез (кайдҳои гидролог)

Дар зимистони Сарез (кайдҳои гидролог)

Муаллиф — Пиров Александр Умарович — инженер-гидрологи хизби гидрографии Управленияи точикистонии хизмати гидрометеорологи ва назорати мухити табий.


Агар шумо ба харитаи Точикистон назар андозед, пас дар худи маркази Помир дар байни рангхои кабуди тира рахи тунуки кабудро дидан мумкин аст. Он аз рӯи шакл ба аждаҳои хурде шабоҳат дорад, ки барои ҷаҳидан омодагӣ мебинад ва сари худро баланд мекунад. Дар байни кӯҳҳои баланде, ки бо пиряхҳои пурқудрат фаро гирифта шудаанд, кӯли беназири Сарези пур аз асрори нокушода аст...

Сабт кардан
«Экспедицияи сеюми Помир». Пиряхи Федченко, 10-21 августи соли 2015.

«Экспедицияи сеюми Помир». Пиряхи Федченко, 10-21 августи соли 2015.

Муаллиф: Аъзои чор экспедиция дар пиряхи Федченко — Давлятов Рашид Рахимович.


  Бо иштироки: профессор В.Б.Айзен – Донишгоҳи Айдахо (ШМА)


  Аз муаллиф: Дар ин макола оид ба фаъолияти экспедицияи байналхалқие, ки ба он профессор Владимир Айзен рохбарй мекард, сухан меравад. Ин мавод мақсади рисолаи илмй навиштан, инчунин тавсифи муфассали омода намудан ва гузарондани программаи техникиро дар бар намегирад. Ман ҳамчун муаллиф мехостам, ки дар бораи кори пурмаҳсули шахсиятҳое, ки ба Помир омадаанд ва мақсади тадқиқи яке аз калонтарин пиряххои сайёраи мо — пиряхи Федченкоро доранд ....

Сабт кардан
Муаллиф: Манижа Қурбонова, «Азия-Плюс».

Муаллиф: Манижа Қурбонова, «Азия-Плюс».

Зиёда аз 80 сол аст, ки дар болои кӯҳҳои тарафи чапи пиряхи Федченко, дар баландии 4169 метр аз сатҳи баҳр станцияи обуҳавосанҷии ба номи академик Горбунов воқеъ аст, ки ҳанӯз 7 августи соли 1933 кушода шуда буд. Дар бораи таърихи станцияи баландтарини кӯсор ва имрӯзаи он — дар маводи «АП».

Сабт кардан
ТАЪСИРИ ТАҒЙИРЁБИИ ИҚЛИМ БА ВАЗЪИ КУНУНИИ ПИРЯХҲО «ПИРЯХҲОИ ТОҶИКИСТОН МАНБАИ АСОСИИ ОБ ДАР МИНТАҚА»

ТАЪСИРИ ТАҒЙИРЁБИИ ИҚЛИМ БА ВАЗЪИ КУНУНИИ ПИРЯХҲО «ПИРЯХҲОИ ТОҶИКИСТОН МАНБАИ АСОСИИ ОБ ДАР МИНТАҚА»

Обшавии босуръати пиряхҳо бар асари тағйирёби иқлим ба раванди таъмини шароити

мусоиди зиндагии аҳолӣ ва ҳифзи захираҳои об таҳдиди ҷиддӣ дорад. Гуфтан кофист, ки аз

14 ҳазор пиряхҳои Тоҷикистон, ки барои тамоми минтақа аҳаммияти ҳаётӣ доранд, дар

давоми 30 соли охир беш аз 1000 пирях ба нобудӣ расидааст.

Сабт кардан
ВЛИЯНИЕ ИЗМЕНЕНИЯ КЛИМАТА НА СОВРЕМЕННОМ СОСТОЯНИИ ЛЕДНИКОВ «ЛЕДНИКИ ТАДЖИКИСТАНА ИСТОЧНИКИ ПРЕСНОЙ ВОДЫ В РЕГИОНЕ»

ВЛИЯНИЕ ИЗМЕНЕНИЯ КЛИМАТА НА СОВРЕМЕННОМ СОСТОЯНИИ ЛЕДНИКОВ «ЛЕДНИКИ ТАДЖИКИСТАНА ИСТОЧНИКИ ПРЕСНОЙ ВОДЫ В РЕГИОНЕ»

Интенсивное таяние ледников в результате изменения климата представляет

серьезную угрозу процессу обеспечения благоприятных условий жизни населения

и защите водных ресурсов. Достаточно отметить, что из 14000 ледников

Таджикистана, имеющих жизненное значение для всего региона, за последние 30

лет исчезли более чем 1000 небольших ледников.

Сабт кардан
Таъсири нурҳои ултрабунафш ба саломатии инсоният

Таъсири нурҳои ултрабунафш ба саломатии инсоният

Таъсири нурҳои ултрабунафш ба саломатии инсоният

Индекси ултрабунафш чист?

Индекси ултрабунафш стандарти байналхалқии арзёбии миқдори ултрабунафшии аз ҷониби Созмони умумиҷаҳонии тандурустӣ, Барномаи Созмони милали муттаҳид  ва Созмони Умумиҷаҳонии Обуҳавошиносӣ таҳияшуда мебошад. Он барои нишон додани таъсири эҳтимолии манфии радиатсияи ултрабунафш ба саломатӣ ва ташвиқи аҳолӣ барои ҳифзи худ пешбинӣ шудааст. Ҳар қадаре, ки индекси ултрабунафш зиёд бошад, эҳтимолияти зиён расонидан ба пӯст ва чашм зиёдтар мешавад. Ҳангоми баробар ба индекси 3-5 будани индекси ултрабунафш истифодаи воситаҳои муҳофизати зидди нӯрафшонии офтоб зарур аст.


Сабт кардан
“Жемчужина Таджикистана – ледник Федченко”  - 2019 г. Автор:  Участник четырёх экспедиций на леднике Федченко - Давлятов Рашид Рахимович.

“Жемчужина Таджикистана – ледник Федченко” - 2019 г. Автор: Участник четырёх экспедиций на леднике Федченко - Давлятов Рашид Рахимович.

 От автора: В данной статье рассказывается о проведённой работе международной экспедицией руководимой профессором Владимиром Айзен. В ней не преследуется цель научного трактата, а также подробного описания подготовки и проведения технической программы. Мне, как автору, хотелось написать о сплочённой работе людей прилетевших на Памир, которые были объединены одной целью,  исследование  одного из крупнейших горных ледников нашей планеты – ледника Федченко.


Сабт кардан
ТАДБИРҲО ДАР САМТИ ОМӮЗИШИ ПИРЯХҲО

ТАДБИРҲО ДАР САМТИ ОМӮЗИШИ ПИРЯХҲО

Дар Агентии обуҳавошиносии Кумитаи ҳифзи муҳити зисти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оғоз аз соли 1956 то ин ҷониб собиқ шуъбаи гидрографӣ ва экспедитсионӣ (айни замон Маркази яхшиносӣ) мониторинги доимии пиряхҳоро мегузаронад. Фаъолияти ин бахш ба корҳои омӯзишӣ нисбати ҳолати пиряхҳо, захираи барф, кӯлҳои рахнашаванда, кӯлҳои пиряхӣ, инчунин пешгӯии сар задани зуҳуроти тарма ва сел равона гардидааст.


Сабт кардан
Ифлосшавии ҳавои атмосферӣ

Ифлосшавии ҳавои атмосферӣ

Ҳаёти инсоният бо нафаскашӣ оғоз гардида бо қатъ гардидани он ба охир мерасад. Инсоният метавонад истеъмоли хӯроки пастсифатро рад намояд ва ё ин ки оби ифлосро нанӯшад, аммо ӯ бе нафаскашӣ наметавонад зиндагӣ кунад. Рушди бемайлони шумораи аҳолӣ ва комёбиҳои илмӣ-техникӣ дар асл шароитро дар Сайёраи Замин дигаргун намудаанд. Тамаддуни башарӣ боиси таъсир ба табиат гардидааст. Ифлосшавии муҳити зист бо партовҳои саноатӣ ба саломатии инсоният, ҳайвонот, растаниҳо, хок, биною иншоотҳо таъсири манфӣ расонида, тозагии атмосфераро коҳиш дода, намнокии ҳаворо зиёд намуда, миқдори рӯзҳои тумандорро зиёд ва дигар пайомадҳоро афзун менамояд.


Сабт кардан
Муҳофизати  ҳавои атмосферӣ

Муҳофизати ҳавои атмосферӣ

Инкишоф ва пайдоиши ҳаёт дар рӯйи замин аз ҳавои атмосфера вобастагӣ дорад, чунки бе ҳаво ягон мавҷудоти зинда ҳаёт ба сар бурда наметавонад. Ҳастии ҳаёт дар рӯйи замин ин мавҷудияти оксиген ё ҳавои атмосфера мебошад. Атмосфера иқлими табиати атрофро ба танзим дароварда, дар пайдошавии абр, борон, барф, жола ва шамол иштироки бевосита доошта, дар Замин ҳаракат ва кӯчиши намнокиро таъмин месозад.


Сабт кардан
Ташаббусҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҷаноби Олӣ, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар самти ҳифзи пиряхҳо

Ташаббусҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҷаноби Олӣ, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар самти ҳифзи пиряхҳо

Тағйирёбии босуръати иқлим ва афзоиши аҳолии Сайёра дар назди инсоният масъалаҳои наверо гузошта истодааст, ки ҳалли оқилонаи онҳо боиси паст шудани шиддати таъсири тағйирёбии иқлим ва баланд бардоштани сатҳи зиндагонии аҳолӣ мегардад.

Ҷумҳурии Тоҷикистон кишвари кӯҳӣ буда, яке аз манбаҳои асосии захираи об дар минтақаи Осиёи Марказӣ ба ҳисоб меравад. Аз захираҳои обии Тоҷикистон на танҳо, сокинони дохилӣ, балки кишварҳои ҳамсоя низ баҳраманд мегарданд, аз ин рӯ Пешвои миллат Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҷаноби Олӣ, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз тағйирёбии иқлим нигаронӣ намуда, чунин қайд намудаанд: «Обшавии босуръати пиряхҳо ва ҳамчунин афзоиши масрафи об вобаста ба афзоиши аҳолӣ ва рушди иқтисодӣ ба ҳаёт ва некӯаҳволии садҳо миллион нафар одамон таҳдид мекунад. Тайи даҳсолаҳои охир коҳиш ёфтани ҳаҷми пиряхҳо дар мавзеи сароби дарёҳои асосӣ, ки бар асари тағйирёбии глобалии иқлим ба вуқӯъ пайвастааст, дар минтақаи мо боиси нигаронии ҷиддӣ мегардад. Тибқи иттилооти расонаҳои мухталиф, дар ин муддат, масоҳати пиряхҳои Тоҷикистон қариб 35 фисад кам шудааст. Бо дарназардошти фоҷиаи воқеии баҳри Арал мо набояд ба нобудшавии пиряхҳо, ки манбаи асосии ҳаёт дар Осиёи Марказӣ мебошанд, роҳ диҳем».


Сабт кардан
САҲМИ ПЕШВОИ МИЛЛАТ, ПРЕЗИДЕНТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН МУҲТАРАМ ЭМОМАЛӢ РАҲМОН ОИД БА ЭЪЛОН ГАРДИДАНИ СОЛИ 2025 - СОЛИ БАЙНАЛМИЛАЛИИ  ҲИФЗИ ПИРЯХҲО

САҲМИ ПЕШВОИ МИЛЛАТ, ПРЕЗИДЕНТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН МУҲТАРАМ ЭМОМАЛӢ РАҲМОН ОИД БА ЭЪЛОН ГАРДИДАНИ СОЛИ 2025 - СОЛИ БАЙНАЛМИЛАЛИИ ҲИФЗИ ПИРЯХҲО

Мушоҳидаҳои бисёрсола нишон медиҳанд, ки дар сатҳи Замин гармшавии глобалӣ ба назар мерасад, ки ин ба ҳолати захираҳои табиӣ аз қабили кӯлҳо, обанборҳо, дарёҳо ва пиряхҳо таъсири манфии бевоситаи худро расонида истодааст ва таъсири ин дар Ҷумҳурии Тоҷикистон низ васеъ мушоҳида мегардад, чунки Тоҷикистон яке давлатҳое ба шумор меравад, дорои захираҳои обии фаровон аст.




Сабт кардан
Тоҷикистон дар шароити тағйирёбии иқлим ( Дар ҳошияи қатъноми нави СММ оид ба эълон гардидани “Соли 2025 - Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо”)

Тоҷикистон дар шароити тағйирёбии иқлим ( Дар ҳошияи қатъноми нави СММ оид ба эълон гардидани “Соли 2025 - Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо”)

Яке аз мушкилоте, ки ҷомеаи ҷаҳонӣ дар асри XXI бо он рӯ ба рӯ гардидааст, тағйирёбии иқлими Сайёра ба ҳисоб меравад. Тағйирёбии иқлим боиси баланд шудани ҳарорати ҳавои атмосферӣ, гузариши раванди биёбоншавӣ, камшавии захираҳои обӣ, обшавии пиряхҳо дар минтақаҳои алоҳидаи Сайёра (аз ҷумла дар Ҷумҳурии Тоҷикистон), зиёдшавии миқдори ҳодиссаҳои нохуши табиӣ гардидааст. Дар навбати худ ин ҳодисаҳои дар боло номбаршуда ба коҳишёбии захираҳои табиӣ сабаби мушкилоти зиёде дар фаъолияти меҳнатӣ ва иҷтимоии инсон шудаанд. Норасоии об, маҳсулоти ғизоӣ, камбағалӣ, мисоли ин ҳодисаҳоянд.


Сабт кардан
Меҳнат - шараф аст!

Меҳнат - шараф аст!

Оре, ҳар як инсон бояд дар зиндагӣ ҳамеша бар он ҷаҳд намояд, ки соҳибақлу соҳибхирад ба воя бирасад. Байни дӯстону наздикон обрӯю эътибор ва манзалату қиммат дошта бошад. Муҳити иҳотакарда ӯро пазируфта, эхтиромашро ба ҷо оранд. Лекин ин нишонаҳои бузург барои инсон ба осонӣ муяссар намешаванд. Барои ба даст овардани обрӯ машаққати зиёд лозим меояд. Барои соҳибкасб гаштан бисёр мебояд омӯхт.


Сабт кардан
file-icon

1.02 MiB
file-icon

1.32 MiB
file-icon

129.57 KiB
file-icon

338.5 KiB
file-icon

38.5 KiB
file-icon

44 KiB
file-icon

44 KiB
file-icon

533.48 KiB
file-icon

651.74 KiB
file-icon

807.31 KiB
file-icon

1.44 MiB
file-icon

604.08 KiB